EDUKACJA TEATRALNA W GIMNAZJUM
PROGRAM AUTORSKI - mgr Bożena Bieszk
Program zachowuje obowiązujące treści z języka polskiego , ale wzbogacony jest o zagadnienia teatralne , które są realizowane aktywizującymi metodami pracy. Przedstawione propozycje są zgodne ze współczesną dydaktyką i eksponuje korelację języka polskiego z muzyką , plastyką oraz z historią. Realizowany będzie na lekcjach języka polskiego w kl. I-III gimnazjum , a uzupełniany w ramach godzin przeznaczonych na zajęcia koła zainteresowań "Młodzi twórcy kultury". Do napisania tego programu predysponowała mnie nie tylko miłość do teatru , wiedza o nim i umiejętności zdobyte w czasie długoletniej pracy z uczniami , ale także fakt , iż w latach osiemdziesiątych byłam z ramienia Szkoły Podstawowej w Mrzezinie opiekunką trzyletniego cyklu "Poznajemy teatr", realizowanego przez Centrum Edukacji Teatralnej Dzieci i Młodzieży w Gdańsku.
WSTĘP
W szkolnictwie europejskim przywiązuje się ogromną wagę do wychowania przez dramę i teatr, ściśle przylegająca do dramy. Ta ostatnia coraz częściej jest metodą edukacyjną. Niestety, zabrakło miejsca na przedmiot drama-teatr i na świadome , zaprogramowane i zorganizowane wychowanie przez teatr i dla teatru. Od nauczyciela języka polskiego zależy , jak wielu uczniów zainteresuje się teatrem i innymi dziełami sztuki, polubi je i zechce w nich uczestniczyć w sposób bierny lub aktywny. Dzięki kontaktom z wytworami sztuki rozwija się świat wartości, zainteresowań, postawy, a więc wszystko, co określa się mianem charakteru człowieka. Sukcesywne wprowadzanie w tajniki sztuki teatralnej, odczytywanie jego niekiedy trudnych znaków i form, doznawanie przyjemności z obcowania z udanymi dziełami, doskonałym aktorstwem, funkcjonalną muzyką i scenografią, pozwoli młodemu człowiekowi stać się świadomym i krytycznym odbiorcą. Teatr uczy życiowej mądrości, ale jest też wartościowa formą rozrywki, teraz bardziej dostępną dzięki spektaklom TV. Pozwala również na współuczestnictwo w tworzeniu spektaklu. To wyróżnia go spośród innych dziedzin sztuki. Tak więc zadaniem nauczyciela jest nie tylko przygotowanie odbiorców dzieł, ale także inspirowanie ich od tworzenia własnych inscenizacji, pisania scenariuszy , przygotowywania dekoracji, kostiumów, oprawy muzycznej itp. Edukacja teatralna obok wartości poznawczych wzbogaca też ogólną kulturę uczniów, wskazuje na związki teatru z literaturą i innymi sztukami. Bardzo istotny jest wpływ wychowawczy, gdyż kontakt ze sztuką rozwija wrażliwość człowieka, otwartość na życie, przygotowuje do twórczych zachowań w żuciu społecznym, rozwija wyobraźnię i fantazję, oryginalność. Przygotowujmy więc z uczniami inscenizacje wybranych dzieł (lektur), analizujmy dzieła literackie za pomocą technik dramowych czy opracowanie aktorskiego czytania.
GŁÓWNE ZADANIA EDUKACJI TEATRALNEJ
1/ Przygotowanie do świadomego odbioru dzieła scenicznego i aktywnego uczestnictwa w kulturze poprzez rozwijanie teatralnych zainteresowań uczniów.
2/ Wyzwolenie w uczniach umiejętności kreacyjnych poprzez zabawę w teatr, improwizacje, tworzenie małych widowisk o charakterze teatralnym, próby adaptacji scenicznych utworów literackich, oraz odkrywanie i rozwijanie uzdolnień artystycznych i naukę pracy w grupie rówieśniczej.
FORMY PRACY :
Zabawy ,improwizacje tj. "Przedstawmy się" "Zabawa w tiki". Wykorzystanie różnych technik dramowych, łączących zabawę z procesem uczenia się. Wycieczki dydaktyczne do teatru (zwiedzanie kulis , warsztaty). Goszczenie grup teatralnych w szkole. Poznanie pracy tzw. "niewidzialnych w teatrze" tj. scenograf, choreograf, charakteryzator, kostiumolog. Wykorzystanie nagrań przedstawień teatralnych, muzyki do spektakli, fotosów, programów teatralnych i innych materiałów ilustracyjnych do analizy dzieła scenicznego. Wystawki o tematyce teatralnej. Konkursy plastyczne np. na projekt scenografii, kostium czy najlepszy afisz. Przygotowanie scenariusza niewielkiego utworu fabularnego. Analiza recytacyjna tekstu poetyckiego (tzw. czytanie z podziałem na role). Opracowanie muzyki do przedstawienia. Próby czytane konkretnych fragmentów dramatów. Nauka ruchu scenicznego. Współreżyserowanie przedstawień , obsadzanie aktorów i innych pracowników teatru. Przygotowywanie całościowych inscenizacji. REALIZACJA PROGRAMU W POSZCZEGÓLNYCH KLASACH
Kl. I ZADANIA ŚRODKI I METODY UWAGI 1. Poznanie podstawowych wyróżników sztuki teatralnej tj. żywe słowo, charakte- ryzacja, scenografia, światło...oraz słow- nictwa związanego z widowiskiem sceni- cznym np. inscenizacja, dekoracje, gesty- kulacja... - wspólne oglądanie spektakli teatru TV i ich omawianie - uczestnictwo w przedstawieniach teatru stacjonarnego -dobrze jest wykorzystać nagrania na video, aby móc zatrzymać bądź cofnąć obraz - ważna jest nauka kultury bycia tzn. znalezienia i zajęcia miejsca na widowni, zachowania w czasie przedstawienia.
2. Zaznajomienie uczniów z podstawo- wymi gatunkami dramatu ze szczegól- nym uwzględnieniem dramatu romanty- cznego i komedii.- II cz. "Dziadów" A. Mickiewicza, "Zemsta" A. Fredry - czytanie i obej- rzenie spektakli TV z video.
3. Podstawowe informacje o genezie tea- tru ze szczególnym uwzględnieniem roli CHÓRU i jego Przewodnika (Guślarz), widowisk obrzędowych oraz postaci Wiliama Szekspira. - analiza fragmentów II cz. "Dziadów" - lektura źródeł wskazanych przez nau- czyciela - wykonanie mapy medialnej "Początki dramatu i teatru". - Szekspir pokazany powinien być jako ojciec dramatu romantycznego - mapa medialna będzie źródłem informa- cji na cały 3-letni cykl 4. Przygotowanie inscenizacji obrzędu dziadów wg Mickiewicza- wybór reżysera, obsadzenie ról aktor- skich, scenografa, kostiumologów, inspicjenta i suflera - promocja przygotowanego spektaklu poprzez wykonanie afisza , programu teatralnego, zaproszeń. - można wybrać tylko jeden sposób promocji.
5. Rodowód komedii, jej najwybit- niejsi twórcy w Europie. Komedia i jej cechy gatunkowe ; komizm sytuacji, postaci, języka. - poznanie utworu i analizowanie wybranych aktów i scen "Zemsty" A.Fredry - przygotowanie w grupach insce- nizacji najbardziej komicznych scen np. oświadczyny Papkina Papkin u Rejenta pisanie listu testament Papkina - próba dokonania oceny wyników pracy własnej i kolegów - korzystanie ze źródeł wiadomości znajdujących się w bibliotece szkolnej oraz dostępnych w internecie. - szczególnie dużo uwagi poświęca- my A. Fredrze -czytanie może być wsparte obej- rzeniem inscenizacji np. z taśmy video
KL. II 1. Poznanie budowy tekstu dramatycznego i cech gatunkowych tragedii- uczniowie przeglądają teksty różnych utworów dramatycznych wyróżniając akty, sceny, temat główny, poboczny (didaskalia) - czytając fr. "Romea i Julii"Szekspira zwracając uwagę na Prolog i utrwalają wiadomości o roli Chóru -można przygotować sceniczną recy- tację tzw. sceny balkonowej - uczniowie poznają jedną z najpiękniejszych scen miłosnych
2. Zaznajomienie z najmniejszym teatrzykiem świata - "Zieloną Gęsią" K. I. Gałczyńskiego - czytanie i odszukiwanie głębokiego sensu tych dramatycznych "błachostek" - praca nad inscenizacją wybranych przedstawień ( strona plastyczna widowiska, realizowanie włas- nych pomysłów reżyserskich ) - uczniowie podejmują próby uło- żenia własnego scenariusza do "Zielonej Gęsi" -ponieważ wspólnie przygotowywa- liśmy już kilka przedstawień, teraz zostawiamy młodzieży pełne pole do działania w formie konkursu.
KL. III 1. Wzbogacanie słownictwa o ter- miny odnoszące się do gry aktor- skiej oraz pracy reżysera z aktorem (mimika, barwa głosu, modulacja głosu, kwestie, dubler, odtwarzać postać, prapremiera, premiera, gong ) i terminy wywodzące się z teatru antycznego (epizodiony, stasimony, przodownik chóru, maska, koturny itp.) - lektura "Antygony" Sofoklesa - czerpanie z różnych źródeł wia- domości o teatrze antycznym, jego rozwoju, twórcach
2. Poznanie charakterystycznych cech tragedii greckiej. - inscenizacja wybranych scen z "Antygony" - dekoracje - kostiumy - oprawa muzyczna - próby wykonania masek greckich - zwracamy uwagę na to, że wystarczy jedna dekoracja a i w ubiorze łatwo markować proste starożytne stroje 3. Utrwalanie wiedzy o dramacie w oparciu o fr. "Balladyny" J. Słowackiego.- test sprawdzający wiadomości o teatrze i dramacie - uczniowie wybierają sceny, które chcą inscenizować; dokonują niewielkich skrótów w tekście - przygotowują kostiumy, dekora- cje, oprawę muzyczną - próbują uwspółcześnić dramat - uczniowie sami są krytykami swoich dokonań artystycznych:próbują napisać recenzję -w"dobrej" klasie można spróbować wykonać komiks z wybranej sceny -namawiamy do nowatorstwa w pomysłach, opowiadając o słynnej inscenizacji Hanuszkiewicza. 4. Kształtowanie umiejętności oratorskich. - popisy uczniów o zainteresowaniach i umiejętnościach retorycznych ( wygłaszający mowę charakteryzuje się na starożytne- go mówcę ) -nauczyciel opowiada o Demostenesie - tematyka związana z "Antygoną" ale niekoniecznie.
Na zakończenie cyklu pożądana jest wizyta w teatrze i obejrzenie bardzo dobrego przedstawienia.
BIBLIOGRAFIA :
Anna Dziedzic "Teatr i edukacja" Anna Marzec , Stanisław Rzęsikowski "Edukacja teatralna (...)na lekcjach języka polskiego" L. Grzegorek "Poznajemy teatr" Zeszyty wydawane przez Centrum Edukacji Teatralnej Dzieci i Młodzieży w Gdańsku.
|